Εισαγωγή: Η Δημοτικότητα των Συμπληρωμάτων
Περίπου οι μισοί ενήλικες στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του 70% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, λαμβάνουν τακτικά πολυβιταμίνες ή άλλα συμπληρώματα βιταμινών ή μετάλλων. Τα συμπληρώματα διατροφής, τα οποία περιλαμβάνουν βιταμίνες, μέταλλα και φυτικά προϊόντα, είναι μια τεράστια επιχείρηση.
Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα είναι ξεκάθαρη:
τα συμπληρώματα δεν αποτελούν ποτέ υποκατάστατο μιας ισορροπημένης, υγιεινής διατροφής. Είναι καλύτερο να λαμβάνετε τις βιταμίνες και τα μέταλλά σας από την τροφή και όχι από ένα χάπι.
Ενώ για τον μέσο υγιή άνθρωπο, ο οποίος τρέφεται σωστά, τα συμπληρώματα ενδέχεται να παρέχουν ελάχιστα ή καθόλου σημαντικά οφέλη για την υγεία, ορισμένες ομάδες μπορεί να επωφεληθούν από τη μακροχρόνια ή περιοδική χρήση τους, πάντα υπό ιατρική επίβλεψη.
Πότε Χρειάζονται τα Συμπληρώματα Μακροχρόνια;
Ο κύριος σκοπός ενός πολυβιταμινούχου σκευάσματος είναι να
συμπληρώσει τα διατροφικά κενά. Ενώ για τους υγιείς ενήλικες που λαμβάνουν αρκετά θρεπτικά συστατικά, τα πολυβιταμινούχα σκευάσματα μπορεί να μην είναι απαραίτητα, τα συμπληρώματα μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο για ορισμένες ομάδες υψηλού κινδύνου:
- Ηλικιωμένοι: Τα άτομα άνω των 50 ετών διατρέχουν κίνδυνο να μην απορροφούν επαρκώς τη βιταμίνη Β12 από τις τροφές. Η Εθνική Ακαδημία Ιατρικής συνιστά στα άτομα άνω των 50 ετών να λαμβάνουν Β12 σε μορφή χαπιού ή από εμπλουτισμένα τρόφιμα, καθώς απορροφάται καλύτερα. Οι ηλικιωμένοι γενικά διατρέχουν κίνδυνο ανεπαρκούς πρόσληψης τροφής λόγω απομόνωσης ή προβλημάτων μάσησης.
- Γυναίκες σε Αναπαραγωγική Ηλικία: Το συμπληρωματικό φολικό οξύ είναι εξαίρεση, καθώς συνιστάται για γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία (15 έως 45 ετών) πριν και κατά τη διάρκεια της πρώιμης εγκυμοσύνης, προκειμένου να προληφθούν ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα στα μωρά.
- Ιατρικές Παθήσεις: Άτομα με διαταραχές του πεπτικού συστήματος όπως νόσος του Crohn ή κοιλιοκάκη δυσκολεύονται να απορροφήσουν ορισμένα θρεπτικά συστατικά, επομένως μπορεί να χρειαστούν συμπληρώματα.
- Διαγνωσμένες Ελλείψεις: Εάν έχετε διαγνωσμένη έλλειψη (π.χ., σε βιταμίνη D, B12, B6 ή ασβέστιο/μαγνήσιο), ή ιατρικές παθήσεις όπως οστεοπόρωση, ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει συγκεκριμένα συμπληρώματα.
- Φάρμακα και Δίαιτες: Ορισμένα διουρητικά μπορεί να εξαντλήσουν τα αποθέματα μαγνησίου, καλίου και ασβεστίου. Επίσης, όσοι ακολουθούν περιορισμένες δίαιτες (όπως vegans ή εκείνοι που κάνουν αυστηρές δίαιτες για απώλεια βάρους) διατρέχουν κίνδυνο έλλειψης.
Οι Κίνδυνοι της Μακροχρόνιας Υπερβολικής Δόσης
Ενώ τα περισσότερα συμπληρώματα είναι γενικά ασφαλή όταν λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες, η λήψη μεγάλων δόσεων, ιδιαίτερα για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να είναι
επικίνδυνη και ακόμη και τοξική. Τα συμπληρώματα υψηλής δόσης δεν πρέπει να λαμβάνονται παρά μόνο κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
Οι βιταμίνες και τα μέταλλα που λαμβάνονται σε δόσεις άνω του Ανώτατου Ανεκτού Επιπέδου Πρόσληψης (UL) για παρατεταμένες χρονικές περιόδους μπορεί να είναι επιβλαβή. Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν:
- Τοξικότητα Λιποδιαλυτών Βιταμινών: Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E, και K) είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν τοξικά αποτελέσματα, καθώς αποθηκεύονται στους ιστούς του σώματος.
- Προβλήματα με τη Βιταμίνη B6: Η λήψη υψηλών ποσοτήτων βιταμίνης Β6 για ένα έτος ή περισσότερο έχει συνδεθεί με βλάβη των νεύρων που μπορεί να επηρεάσει τις κινήσεις του σώματος.
- Προβλήματα Αιμορραγίας: Η υπερβολική συμπληρωματική βιταμίνη Ε μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας μειώνοντας την ικανότητα του αίματος να πήξει, κάτι που αποτελεί ιδιαίτερη ανησυχία για άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα.
- Ανωμαλίες Καρδιάς/Καρκίνου: Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη υψηλών δόσεων συμπληρωμάτων για την πρόληψη ή τη θεραπεία χρόνιων παθήσεων (όπως καρδιακές παθήσεις και καρκίνος) μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία. Υψηλές δόσεις βήτα καροτίνης έχουν συνδεθεί με μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα στους καπνιστές.
- Πέτρες στα Νεφρά: Το επιπλέον ασβέστιο και η βιταμίνη D μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για πέτρες στα νεφρά.
Ασφαλής Χρήση: Πώς να Παίρνετε Συμπληρώματα
Εάν είστε υγιής ενήλικας και αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε συμπληρώματα, αυτά θα πρέπει γενικά να λαμβάνονται σε επίπεδα
κοντά στη Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (RDI).
Είναι κρίσιμο να συζητήσετε τη χρήση οποιουδήποτε συμπληρώματος με έναν
επαγγελματία υγείας, κατά προτίμηση έναν διαιτολόγο, ο οποίος μπορεί να αξιολογήσει τη διατροφή σας και να καθορίσει τυχόν ελλείψεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς τα συμπληρώματα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Η ουσία είναι: Τα συμπληρώματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν διατροφικά κενά ή να διορθώσουν ελλείψεις, αλλά οι υψηλές δόσεις χωρίς ιατρική επίβλεψη, ειδικά οι λιποδιαλυτές βιταμίνες, μπορεί να είναι τοξικές.
Μπορείτε να δείτε τις κατηγορίες μας με τα συμπληρώματα διατροφής εδω.
Πηγές (References)
1.
Harvard Health: Do you need a daily supplement? (February 12, 2021)
2.
Johns Hopkins Medicine: Is There Really Any Benefit to Multivitamins?3.
Harvard Health: Is it okay to take multivitamins? (September 1, 2023)
4.
Harvard T.H. Chan School of Public Health (The Nutrition Source): Should I Take a Daily Multivitamin?5.
EatingWell: These 7 Supplements Can Be Toxic If You Take Too Much. (Updated on May 15, 2025)
6.
Better Health Channel (Victoria State Government): Vitamin and mineral supplements - what to know. (Reviewed on: 14-05-2024)
